IIT કાનપુરે માટી પરીક્ષણ માટે બનાવ્યું આ નવું મશીન, તમને 2 મિનિટમાં માટી વિશે સંપૂર્ણ માહિતી મળશે.

IIT કાનપુરે એક માટી પરીક્ષણ ઉપકરણ બનાવ્યું છે જેના દ્વારા ખેડૂતો પાકની વાવણી કરતા પહેલા તેમના ખેતરની ક્ષમતાનો અંદાજ લગાવી શકશે. ખેડૂતો માટે આ એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. આ સાધનને 'ભૂ પરિક્ષા-2' નામ આપવામાં આવ્યું છે. જો કે હજુ સુધી તેને માર્કેટમાં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું નથી. ખેડૂતો માટે માટી પરીક્ષણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે જમીનમાં રહેલા પોષક તત્વો વિશે સંપૂર્ણ માહિતી પ્રદાન કરે છે. તેના આધારે ખેડૂતો તેમના ખેતરોમાં પાકની વાવણી અને ખાતર વગેરેના ઉપયોગ અંગેના નિર્ણયો લે છે.

2 મિનિટમાં માટી પરીક્ષણ

આ ઉપકરણમાં માટી નાખવાની સાથે જ તે 12 પોષક તત્વોનું પરીક્ષણ કરશે અને 2 મિનિટમાં તેનો રિપોર્ટ આપશે. IIT કેમિકલ એન્જિનિયરિંગ વિભાગના પ્રોફેસર. જયંત કુમાર સિંહે કહ્યું કે આ અંગેનું કામ લગભગ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. હવે તેને 2025 સુધીમાં બજારમાં ઉતારવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. હાલમાં, IIT કાનપુરનું ભૂપરીક્ષા-1 ઉપકરણ, જે છ પોષક તત્વોનું પરીક્ષણ કરે છે, તે બજારમાં છે અને ઘણા રાજ્યોના ખેડૂતો તેનો લાભ લઈ રહ્યા છે.

નિષ્ણાતનો અભિપ્રાય શું છે?

પ્રો. જયંતે જણાવ્યું કે આ ડિવાઈસ એકદમ એડવાન્સ છે. તે માત્ર ખેતરોની જમીનની તંદુરસ્તી વિશે જ જણાવશે નહીં, પરંતુ જમીનમાં શું અભાવ છે અને શું વધારે છે, જેના કારણે પાકને સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે તેનો સંપૂર્ણ અહેવાલ પણ આપશે. આ ઉપકરણ મોબાઈલ એપ્લિકેશન દ્વારા માત્ર 2 મિનિટમાં તેનો રિપોર્ટ આપશે.

પાકને વિનાશથી બચાવશે

માટી પરીક્ષણ વિના પાક ઉગાડનારા ખેડૂતોને મોટાભાગે મોટું નુકસાન વેઠવું પડે છે. તેમને ખબર નથી કે આ જમીન પર ખેતી કેવી રીતે થશે? જમીન ફળદ્રુપ છે કે નહીં? આવી સ્થિતિમાં પાકને નુકસાન થવાનું જોખમ વધારે છે. આ જોતાં ખેડૂતો માટે આ ઉપકરણ ખૂબ જ મદદરૂપ સાબિત થશે કારણ કે તેમને વાવણી પહેલા જમીનની સંપૂર્ણ વિગતો મળી જશે.

ઉપકરણ વિશે જાણો

પ્રો. જયંત કુમાર સિંહે જણાવ્યું કે ભૂ-પરીક્ષા-1 અને ભૂ-પરીક્ષા-2 ઉપકરણોમાં ઘણો તફાવત છે. ભૂ-પરીક્ષા-1માં માત્ર નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ, પોટેશિયમ, ઈસી, ઓર્ગેનિક કાર્બન અને માટીના જથ્થા વિશે માહિતી ઉપલબ્ધ છે. હવે, આ પરીક્ષણો સિવાય, ભૂ-પરીક્ષા-2 ઉપકરણ ઝિંક, મેંગેનીઝ, કોપર, સલ્ફર, બોરોન અને આયર્ન વિશે પણ જણાવશે. આ ઉપરાંત ક્યા પાક માટે કઈ માટી વધુ ઉપયોગી છે તેનો રિપોર્ટ પણ આપશે.

ઘણા રાજ્યોમાં પરીક્ષણ ચાલુ છે

પ્રો. જયંતે કહ્યું કે ભૂ-પરીક્ષા-1 ઉપકરણ ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ, જમ્મુ અને મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતો માટે ઘણું સારું સાબિત થયું છે. આફ્રિકા, ફિલિપાઈન્સ, નેપાળ, અફઘાનિસ્તાનમાં પણ આ ઉપકરણની માંગ છે. જ્યારે ભૂ-પરીક્ષા-1 રૂ. 1 લાખમાં ઉપલબ્ધ છે, હવે ભૂ-પરીક્ષા-2 1.5 લાખ લોકો સુધી ઉપલબ્ધ થશે.