ઘર આંગણે કઠોળનું ઉત્પાદન વધારવા ખેડૂતો સાથે કોન્ટ્રેક્ટ ફાર્મિંગ કરાર કરાશે

દેશમાં અનાજની બાબતમાં આપણે સ્વાવલંબી બન્યા છીએ પરંતુ પળ કઠોળ તથા ખાદ્યતેલોની બાબતમાં આપણે હજી પણ દરીયાપારથી થતી આપાત પર આધાર રાખવી પડે છે. એવી સ્થિતિમાં ઘર આંગણે આ ચીજોનું ઉત્પાદન વધારવા સરકાર દ્વારા વિવિધ પગલાં છાશવારે જાહેર કરાતા થયા છે.

તાજેતરમાં સરકારે ઓઇલ મિશનની જાહેરાત કર્યા પછી હવે કઠોળ માટે કોન્ટ્રેક્ટ ફાર્મિંગ તરફ સરકાર વળી રહ્યાના નિર્દેશો મળ્યા છે. કઠોળ ઉગાડતા તામિલનાડુ, બિહાર, ઝારખંડ, ગુજરાત વિ. રાજ્યોમાં ખેડૂતો સાથે સરકાર આવા કોન્ટ્રેક્ટ ફાર્મિંગના કરાર કરવા માંડી છે. પ્રથમ તબક્કે તુવેર તથા મસુર માટે આશરે ૧૫૦૦ હેક્ટર્સ જેટલી જમીન આવા કરાર હેઠળ આવરી લેવામાં આવી છે. આવા કરાર થયા છે તથા પ્રથમ તબકકે આશરે 1500 હેક્ટર જેટલી જમીન આવા કરાર હેઠળ આવરી લેવામાં આવી છે.

દિલ્હીથી મળેલા નિર્દેશો મુજબ સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ દેશમાં કઠોળનું ઉત્પાદન વધારવા સરકારે એવા રાજ્યો પર નજર દોડાવી છે જ્યાં ખેડૂત વર્ગ કઠોળના વાવેતર માટે ઓછી પસંદગી ધરાવે છે તથા આવા રાજ્યોમાં ખેડૂતોને કઠોળ તરફ આકર્ષીત કરવા હવે સરકાર આગળ આવતી થઈ છે. આવા કોન્ટ્રેક્ટ ફાર્મિંગના કરાર નેશનલ કો- ઓપરેટીવ કન્ઝયુમર્સ ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એનસીસીએફ) તથા ખેડૂતો વચ્ચે શરૂ થયા છે તથા આ કરાર હેઠળ આવા રાજ્યોમાં ખેડૂતો પોતાની જમીન પર મસુર તથા તુવેરનું વાવેતર કરશે તથા આવું કઠોળ ત્યારબાદ એનસીસીએક ખરીદી લેશે અને સરકાર પાસે આવા કઠોળનો ભફર સ્ટોક ઉભો કરાશે એવું જાણવા મળ્યું છે.

કોરોનાકાળ પછી લોકોમાં આરોગ્ય વિશે સભાનતા વધતા ઘર આંગણે કઠોળની માગ વધતી જોવા મળી છે

આવા કઠોળની ખરીદી ટેકાના ભાવોએ અથવા તો બજાર ભાવોએ જે ભાવ ઉંચા હશે એ ભાવોમાં સરકાર દ્વારા કરવામાં આવશે એવું હું સૂત્રી જણાવી રહ્યા હતા. આગળ ઉપર આવા કોન્ટ્રેક્ટ હાર્મિંગનો વ્યાપ વધારવાની યોજના સરકાર ધરાવે છે. દેશમાં વરસાદની અનિયમિત ચાલના કારણે કઠોળના ઉત્પાદનમાં પીછેહઠ થતાં ભજારભાવ ઉંચા જતા જોવા મળ્યા છે. આના પગલે આપાત વધારવા તથા સપ્લાય વધારવા સરકારે આયાત અંકુશો તાજેતરમાં હળવા પણ કરવા પડયા હતા. કઠોળના ભાવ ૨૦૨૩માં ૧૩થી ૧૪ ટકા વધ્યા હતા. તથા આ વર્ષે પણ બજારભાવ ઉંચા જતા દેખાયા હતા.

દેશના કૃષી મંત્રાલયના સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ ૨૦૨૧-૨૨માં પર આંગણે કઠોળનું ઉત્પાદન ૨૭૩ લાખ લાખ ટન થયું હતું. ૨૦૨૨૨૩માં ઘટી ૨૦ લાખ ટન તથા ૨૦૨૩-૨૪માં વધુ ષટી ૨૪૫ લાખ ટન થયું છે. ઘર આંગો ઉત્પાદન પટતા કઠોળના આયાત વધી છે. આવી આયાત થથી ૨૦૨૩- ૨૪માં આશરે ૪૭ લાખ ટેન જેટલી થઈ છે. દેશમાં કઠોળનો વાર્ષિક વપરાશ આશરે ૨૭૦ લાખ ટનનો મનાય છે.

કોરોનાકાળ પછી લોકોમાં આરોગ્ય વિશે સભાનતા વધતા પર આંગણે કઠોળની માગ વધતી જોવા મળી છે. ભારતમાં કઠોળની આવાત વિશેષ રૂપે તુવેરની આયાત મોઝામ્બીક, તાન્ઝાનીયા, મલાવી, મયાનમાર વિ. ખાતેથી થાય છે જ્યારે મસૂરની આયાત મુખ્યત્વે ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનાડા, તથા રશિયા અને તુર્કીથી કરવામાં આવે છે. રશિયામાં હવે અડદ તથા તુવેરનું ઉત્પાદન વધતા આવા કઠોળ ભારતને વેંચવા રસિયાએ આતુરતા બતાવી છે.

આ પ્રશ્ન રશિયાનું પ્રતિનિધિ મંડળ તાજેતરમાં ભારત આવ્યું હતું. આ વર્ષે નવેમ્બરના પ્રથમ સપ્તાહ સુધીના ગાળામાં તુવેરની આયાત આશરે ૧૦ લાખ ટન તથા અડદની આયાત આશરે ૯ લાખ ૪૦ હજાર ટન થઈ ગઈ છે જે પાછલા ૨૦૨૩ના આખા વર્ષમાં થયેલી આવી આયાતા કરતાં વધુ થઈ હોવાનું બજારના જાણકારોએ જણાવ્યું હતું. ઓસ્ટ્રેલીયાથી ચણાની આયાત તાજેતરમાં વધી છે. રવિ મોસમ માટેના વાવેતરમાં પ્રથમ તબક્કે ચણા, મસૂર, અડદ, મગ વિ.ના વાવેતરમાં પ્રતિકળ હવામાનના કારણે વિલંબ થયા પછી હવે વાવેતરમાં ગતી આવ્યાના નિર્દેશો મળ્યા હતા.