ઊંટનું દૂધ: શું તમે ઊંટના દૂધ સાથે જોડાયેલી આ 12 બાબતો જાણો છો, નહીં તો અહીં વાંચો

ભારત ઉપરાંત વિદેશમાં પણ ઊંટના દૂધની માંગ વધી રહી છે. ગાય અને ભેંસના દૂધની જેમ હવે ઉંટના દૂધનો ઉપયોગ ચા પીવા અને શાકભાજી માટે ચીઝ બનાવવા માટે થાય છે. સુગર ફ્રી આઈસ્ક્રીમ બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. આ સાથે બજારમાં રસગુલ્લા અને બરફી વગેરે બનાવીને વેચવામાં આવી રહ્યા છે.  

ઊંટનું દૂધ અનેક ગંભીર બીમારીઓમાં દવા જેવું કામ કરે છે. સ્પેશિયલ ટ્રેનો રાજસ્થાનના પાલીથી ઊંટનું દૂધ લઈને દેશના વિવિધ વિસ્તારોમાં પહોંચાડે છે. વિદેશમાં ઊંટના દૂધની ખૂબ માંગ છે. ડાયાબિટીસ, ટીબી અને ઓટીઝમ જેવા રોગોમાં ઊંટનું દૂધ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. ભારતમાં પણ ઊંટના દૂધને લઈને ઘણું કામ થઈ રહ્યું છે. સરકાર પણ આમાં ઘણી મદદ કરી રહી છે. તેની પાછળ એક મોટું કારણ એ છે કે ઊંટોની સંખ્યા ઘટી રહી છે. ઊંટની ઘટતી સંખ્યાને રોકવા માટે સરકાર ઊંટના દૂધના વ્યવસાયને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. 

ઊંટના દૂધમાંથી ચીઝ, આઈસ્ક્રીમ અને અન્ય ઉત્પાદનો બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. બિકાનેરમાં ઉંટના દૂધમાંથી કઇ પ્રોડક્ટ અને કેવી રીતે બનાવી શકાય તેની ટ્રેનિંગ પણ આપવામાં આવે છે. ઉપરાંત મટીરીયલ બનાવવાની ટેક્નોલોજી પણ નજીવી ફી સાથે આપવામાં આવે છે. પરંતુ ઊંટના દૂધ અંગે ઘણી અફવાઓ છે. આ સમાચારમાં, અમે આ અફવાઓ કેટલી સાચી કે ખોટી તે અંગે કેમલ રિસર્ચ સેન્ટર દ્વારા આપવામાં આવેલા કેટલાક પ્રશ્નોના જવાબો આપી રહ્યા છીએ.

આ ઊંટના દૂધને લગતા પ્રશ્નોના જવાબો છે 

પ્રશ્ન- શું ઊંટનું દૂધ ખારું છે?

જવાબ- હા, દૂધ થોડું ખારું છે. પરંતુ તેનો સ્વાદ એવો છે કે તે ખૂબ જ આરામથી પી શકાય છે. દૂધમાં ક્ષારયુક્ત સ્વાદ રણમાં ઊંટ દ્વારા ખાવામાં આવતા છોડમાંથી આવે છે. 

પ્રશ્ન: શું ઊંટનું દૂધ ઓછું શેલ્ફ લાઇફ ધરાવે છે?

જવાબ: ઊંટના દૂધને ઓરડાના તાપમાને પણ અન્ય દૂધ કરતાં વધુ સમય સુધી રાખી શકાય છે. વૈજ્ઞાનિક કહે છે કે તાજા ઊંટના દૂધને 8 કલાક માટે 30 ડિગ્રી સેલ્સિયસ પર રાખી શકાય છે, પાશ્ચરાઇઝ્ડ ઊંટના દૂધને 10 દિવસથી વધુ સમય માટે 4 ડિગ્રી સેલ્સિયસ પર રાખી શકાય છે. અને જ્યારે દૂધમાં લેક્ટોપેરોક્સિડેઝ સિસ્ટમ સક્રિય હોય છે, ત્યારે તાજા દૂધને 30ºC પર લગભગ 20 કલાક સુધી રાખી શકાય છે.

પ્રશ્ન- શું ઊંટનું દૂધ અન્ય દૂધ કરતાં ઘટ્ટ છે?

જવાબ- ગાય, ભેંસ, ઘેટા, બકરી, યાક વગેરેના દૂધ કરતાં ઊંટનું દૂધ પાતળું અને ઓછું ચીકણું હોય છે, પરંતુ જ્યારે દૂધને હલાવવામાં આવે ત્યારે તે ફીણવાળું અને ઘટ્ટ દેખાય છે.

પ્રશ્ન: શું ઊંટનું દૂધ પીવાથી ઝાડા થાય છે?

જવાબ- ઊંટનું દૂધ પીવાથી ઝાડા નથી થતા, પરંતુ તે અમુક અંશે આંતરડાની ગતિમાં મદદ કરે છે.

પ્રશ્ન- ઊંટના દૂધમાંથી દહીં ન બનાવી શકાય, નહીં તો શા માટે?

જવાબ- ઊંટના દૂધમાંથી દહીં બનાવતી વખતે ઊંટના દૂધમાં રચના થાય છે. આ કારણે અન્ય દૂધ કરતાં તેને તૈયાર કરવામાં વધુ સમય લાગે છે. અન્ય દૂધમાંથી મેળવેલા દહીંની રચના ઊંટના દૂધ જેવી હોતી નથી. તેની પાછળ ઘણા કારણો હોઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઊંટના દૂધમાં ખૂબ જ ઓછી માત્રામાં કે-કેસીન, પ્રોટીન પરમાણુઓ સાથે ચરબીનું બંધન અને મીઠું વધુ માત્રામાં હોઈ શકે છે. 

પ્રશ્ન- શું ઊંટના દૂધમાં ચરબીનું પ્રમાણ વધારે છે?

જવાબ: ઊંટના દૂધમાં ફેટની ટકાવારી 1.5 થી 3.5 ની વચ્ચે હોય છે, જે ગાય અને ભેંસના દૂધ કરતાં ઓછી હોય છે.

પ્રશ્ન: શું ઊંટના દૂધમાં અન્ય દૂધ કરતાં વધુ ઇન્સ્યુલિન હોય છે?

જવાબ- ઊંટના દૂધમાં ઇન્સ્યુલિનનું પ્રમાણ વધુ હોય છે (આશરે 40 µIU/ml).

પ્રશ્ન- ઊંટના દૂધમાંથી ઉત્પાદનો બનાવી શકાય કે નહીં?

જવાબ- કેમલ રિસર્ચ સેન્ટર દ્વારા વિવિધ ડેરી પ્રોડક્ટ્સ તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે જેમ કે ચા, કોફી, ફ્લેવર્ડ મિલ્ક, ફોર્મન્ટ મિલ્ક, પેશ્ચરાઇઝ્ડ મિલ્ક, કુલ્ફી, પનીર, માવા, ગુલાબ જામુન, બરફી, રસગુલ્લા, પેડા અને મિલ્ક પાવડર વગેરે.

પ્રશ્ન: શું મનુષ્યોમાં અમુક રોગોના ઈલાજ માટે અનપેશ્ચરાઇઝ્ડ ઊંટનું દૂધ પીવું જરૂરી છે?

જવાબ- આપણે જાણીએ છીએ કે પ્રોસેસિંગને કારણે દરેક ખાદ્ય પદાર્થ તેના કેટલાક પોષક તત્વો ગુમાવે છે અને પ્રોટીન સહિત અન્ય તત્વો પણ વિકૃત થઈ જાય છે. તેથી તેનું કાર્યાત્મક મૂલ્ય ઘટી શકે છે. કારણ કે દૂધ ઉત્પાદન, હેન્ડલિંગ અને પરિવહન દરમિયાન વિવિધ પેથોજેન્સનું વહન કરે છે, અમે ક્યારેય અનપેશ્ચરાઇઝ્ડ દૂધનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરતા નથી.

પ્રશ્ન- શું ઊંટના દૂધમાં ઔષધીય મૂલ્ય છે જે મનુષ્યને લાભ આપે છે?

જવાબ- સંશોધકોનું કહેવું છે કે ઊંટડીના દૂધમાં ઇન્સ્યુલિનની માત્રા વધુ હોવાને કારણે તેનું સેવન મનુષ્યમાં ટાઇપ-1 ડાયાબિટીસના સંચાલનમાં અસરકારક ભૂમિકા ભજવે છે. તે માનવોમાં વિવિધ પ્રકારના ક્ષય રોગના આરોગ્ય વ્યવસ્થાપનમાં પણ અસરકારક હોવાનું દર્શાવવામાં આવ્યું છે.

પ્રશ્ન- શું ઊંટનું દૂધ એવા બાળકો માટે સલામત છે જેમને બોવાઇન મિલ્કની એલર્જી છે?

જવાબ- હા, ઊંટના દૂધની પ્રોટીન રચના માનવ દૂધની ખૂબ નજીક છે અને તેનાથી બાળકોમાં એલર્જી થતી નથી.

પ્રશ્ન- શું લેક્ટોઝ અસહિષ્ણુતા ધરાવતા લોકો માટે ઊંટનું દૂધ સુરક્ષિત છે?

જવાબ- હા, ઊંટના દૂધના સેવનથી મનુષ્યોમાં લેક્ટોઝ અસહિષ્ણુતા નોંધાઈ નથી