RBIના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ફળો અને શાકભાજીના છૂટક ભાવનો ત્રીજા ભાગ ખેડૂતોને મળે છે

દેશમાં ખેડૂતોની આવક બમણી કરવાની વાત થઈ રહી છે. ઘણા ખેડૂતોની આવક બમણી થઈ હોવાનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે. પરંતુ તે દરમિયાન, આરબીઆઈ (રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા) દ્વારા જારી કરાયેલ સંશોધન પેપર ખેડૂતોની આવક વધારવા પર ઘણા પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. કારણ કે આરબીઆઈ દ્વારા કરવામાં આવેલા સંશોધનમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે ભારતીય ખેડૂતોને તેમના ફળો અને શાકભાજીના માત્ર એક તૃતીયાંશ ભાવ મળે છે. સંશોધનમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે જે ભાવે ફળો અને શાકભાજી ગ્રાહકો સુધી પહોંચે છે તેના માત્ર એક તૃતિયાંશ ભાવ ખેડૂતોને મળે છે.

જ્યારે નફાનો મોટો હિસ્સો જથ્થાબંધ અને છૂટક વેપારીઓને જાય છે. જેના કારણે ખેડૂતોને આવકમાં ઘણો ઓછો હિસ્સો મળે છે. આ સમસ્યા માત્ર કૃષિ અને બાગાયતમાં જ નહીં પરંતુ ડેરી ક્ષેત્રમાં પણ જોવા મળી રહી છે. જ્યાં ખેડૂતોને ડેરી ઉત્પાદનોના અંતિમ ભાવના 70 ટકા મળે છે. જો કે, આ બાબતમાં ઇંડા ઉત્પાદકોની સ્થિતિ વધુ સારી છે. ઇંડા ઉત્પાદકોને વેચાણનો 75 ટકા હિસ્સો મળે છે. તે જ સમયે, મરઘાં ખેડૂતોને ચિકનની છૂટક વેચાણ કિંમતના માત્ર 56 ટકા જ મળે છે. 

ખેડૂતોને લાભ પહોંચતો નથી

આરબીઆઈના સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે દર વર્ષે એક કે બે વાર હવામાન કે અન્ય કારણોસર ટામેટાં, ડુંગળી કે અન્ય શાકભાજીના ભાવમાં ભારે ઉછાળો જોવા મળે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન ગ્રાહકોને ઉંચા ભાવે શાકભાજી ખરીદવી પડે છે. પરંતુ આ વધેલા ભાવનો લાભ ખેડૂતોને મળતો નથી. કારણ કે તેનાથી તેમની આવકમાં વધારો થતો નથી. સંશોધન મુજબ, ખેડૂતોને ટામેટાના છૂટક ભાવના માત્ર 33 ટકા, ડુંગળીના 36 ટકા અને બટાકાના વધેલા ભાવના 37 ટકા જ મળી શકે છે.  

કેરીની નિકાસનો ફાયદો

શાકભાજી બાદ ફળોની પણ આવી જ સ્થિતિ છે. કેળાના ખેડૂતોને કેળાની છૂટક કિંમતના માત્ર 31 ટકા જ મળે છે. દ્રાક્ષના ખેડૂતોને માત્ર 35 ટકા અને કેરીના ખેડૂતોને છૂટક કિંમતના માત્ર 43 ટકા જ મળે છે. આમાં રસપ્રદ વાત એ છે કે સામાન્ય ખેડૂતો નિકાસ કરીને વધુ નફો મેળવે છે. તેમની કમાણી વધુ છે. દ્રાક્ષના કિસ્સામાં બજાર ભાવ ઉંચા હોવા છતાં તેનો લાભ ખેડૂતો સુધી પહોંચતો નથી. RBI દ્વારા જારી કરાયેલા આ રિપોર્ટમાં ખેડૂતોને યોગ્ય ભાવ આપવા માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ સૂચનો પણ આપવામાં આવ્યા છે.