40 ખેડૂતોએ બંજર જમીન બનાવી ફળદ્રુપ, કાજુ અને કેરીની ખેતીથી બમ્પર આવક મેળવી

કહેવાય છે કે કંઈક કરવાનો જોશ હોય તો માટીમાં પણ સોનું ઉગાડી શકાય છે. હકીકતમાં, મધ્યપ્રદેશના સિવની જિલ્લાના ઘનસોર બ્લોકના 40 ખેડૂતોએ આવું જ કર્યું છે. આ તમામ ખેડૂતોએ 11 વર્ષ પહેલા એક એકર બંજર જમીન આ આશા સાથે દત્તક લીધી હતી કે તેનાથી તેમની આર્થિક કટોકટી દૂર કરવામાં મદદ મળશે. તેનું સપનું હવે સાકાર થયું છે. ખેડૂતોના સામૂહિક પ્રયાસોને કારણે ખડકાળ અને બંજર જમીન માત્ર હરિયાળી બની નથી, તે કાજુ જેવા સૂકા ફળો આપીને તેમની આવકનું સાધન પણ બની છે. આવો જાણીએ આ ખેડૂતોની સફળતાની ગાથા.

ખેડૂતોએ કાજુના 20 રોપા વાવ્યા છે

એક એકર જમીનથી શરૂ થયેલી મહેનતે હવે 40 એકર બંજર જમીનને ફળદ્રુપ બનાવી દીધી છે. હવે અહીં કાજુની સાથે આંબાના ઝાડ અને શાકભાજીના છોડ પણ ખીલે છે. સિવની જિલ્લાના ઘનસૌર આદિવાસી બ્લોક હેઠળના બરેલા, જામહોડી, ઇમલિટોલા અને પનરખિર સહિત નજીકના ગામોના 40 ખેડૂતોએ 11 વર્ષ પહેલાં 20-20 કાજુ અને 30 કેરીના રોપાઓનું વાવેતર કર્યું હતું. આ છોડની સારસંભાળ લેવાથી ખેડૂતોને વર્ષમાં એક જ વાર કાજુ અને કેરીના ફળો તો મળી રહ્યા છે પરંતુ જમીન ફળદ્રુપ બની જવાના કારણે ખેડૂતોએ અહીં શાકભાજીની ખેતી પણ શરૂ કરી છે.

ખેતીને કારણે ખેડૂતોનું નસીબ બદલાયું

કાજુ અને કેરીની ખેતીથી ખેડૂતોના પરિવારોની આર્થિક સ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. મહેન્દ્ર ઉઇકે, ધૂર સિંહ મારાવી, પનરખિર ગામના સૂરજ મારવી, જામહોડી ગામના શિવનાથ કરિયામ, પ્રહલાદ નેતામ, મુંડા ગામના ધનીરામ પતરામ, હરિ સિંહ મારાવી, બીર સિંહ મારવી વગેરેએ જણાવ્યું કે તેમની એક એકર જમીન સંપૂર્ણપણે ખડકાળ અને બંજર હતી. ત્યારબાદ તે લોકોએ 11 વર્ષ પહેલા આ જમીન પર કાજુ અને કેરીના છોડ લગાવ્યા હતા. વાવેતરના ચાર વર્ષ પછી, કાજુના છોડે પ્રથમ વખત ફળ આપવાનું શરૂ કર્યું.

કાજુની કિંમત 800 રૂપિયા પ્રતિ કિલો છે.

ખેડૂતોએ જણાવ્યું હતું કે હવે ઉનાળામાં દર વર્ષે એકથી બે ક્વિન્ટલ કાજુનું ઉત્પાદન થઈ રહ્યું છે. આસપાસના લોકો આ કાજુ સાતસોથી આઠસો રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે ખરીદે છે. ખેડૂતોએ જણાવ્યું હતું કે કાજુના વાવેતરના શરૂઆતના દિવસોમાં તેમને સખત મહેનત કરવી પડી હતી. હવે આ કાજુ અને કેરીના પાકની સારી આવક થઈ રહી છે. જો કે, તેમને ફળની અંદરથી કાજુ કાઢવા માટે ઘણી મહેનત કરવી પડે છે.

આ રીતે બંજર જમીન ફળદ્રુપ બની

સિઓનીના કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રના વૈજ્ઞાનિક નિખિલ સિંહે જણાવ્યું હતું કે ઘનસોર બ્લોકની ખડકાળ અને બંજર જમીન કાજુના પાક માટે યોગ્ય જણાય છે. અહીં ખેડૂતોએ આ બિનઉપયોગી જમીનમાં કાજુ અને કેરીના પાકનું વાવેતર કર્યું હતું. જેમ જેમ તેઓના પાંદડા જમીન પર પડ્યા અને સડી ગયા અને કુદરતી ખાતરમાં ફેરવાઈ ગયા તેમ તેમ જમીન ધીમે ધીમે ફળદ્રુપ બની ગઈ. સાથે સાથે ખેડૂતોએ પણ મહેનત કરીને જમીનમાં પથરાયેલા પથ્થરો કાઢીને ખેતી માટે યોગ્ય બનાવ્યા હતા. હવે ખેડૂતો કાજુ અને કેરીની સાથે વિવિધ પ્રકારના શાકભાજીનું વાવેતર કરીને કમાણી કરીને આત્મનિર્ભર બની રહ્યા છે.

ખેડૂતોએ 40 હેક્ટરમાં પાકનું વાવેતર કર્યું હતું

જિલ્લાના ઘનસોર બ્લોકના ગામડાઓમાં સિંચાઈના સંસાધનોની અછત છે. અહીંની મોટાભાગની જમીન બંજર અને પથરાળ છે, તેથી કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોના જણાવ્યા મુજબ, આવી જમીન કાજુના પાક માટે યોગ્ય છે, તેથી કાજુના ઉત્પાદન માટે ઘનસોર વિસ્તારના ગામની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. અહીં લગભગ 40 ખેડૂતો 40 હેક્ટરમાં કાજુ, કેરી અને શાકભાજીનો પાક ઉગાડે છે. આ પાકોને કારણે ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો થઈ રહ્યો છે.